Ludwig Boltzmann (1844-1906), Erwin Schrödinger (1887-1961) ve Alexander Borodin (1833-1877)…
L. Boltzmann doğduğunda A. Borodin 11 yaşındaydı.
A. Borodin öldüğünde E. Schrödinger henüz doğmamıştı.
E. Schrödinger doğduğunda L. Boltzmann 43 yaşındaydı.
L. Boltzmann kendini öldürdüğünde, E. Schrödinger 18 yaşındaydı; A. Borodin ise 29 yıl önce ölmüştü.
Siz bu satırları okurken üçü de yıllar önce ölmüştü.
Üç mezar…
E. Schrödinger’in mezar taşında, tarihe geçmesini sağlayan denklemi yazıyor.
L. Boltzmann’ın mezar taşının üzerinde de onu ölümsüzleştiren denklemi var.
A. Borodin’in mezar taşına en önemli bestesinin en güzel yerinin notaları işlenmiş.
Hiç kimse E. Schrödinger’i özel yaşamıyla, sevgilileriyle, karısından gizleyerek sevgilisiyle gittiği ve o denklemi bulduğu yılbaşı tatiliyle anımsamayacak; bunların hiçbirisi mezar taşına yazılacak şeyler değil. L. Boltzmann’ın o denklemi bulurken çektiği sıkıntılar, başkalarınca alaya alınışı, bir otel odasında intihar edişi… Bütün bunlar mezar taşına yazılacak şeyler değil.
Yeterince zaman geçtiğinde ve tarihe belli bir uzaklıktan bakıldığında bu eserlerin yaratıcılarını aştığı görülür. Mezar taşlarının üzerinde yazanlar, mezarın içinde yatanları çoktan aşmış ve onların önüne geçmiş.
Büyük eserler, zamanla yaratıcılarının ötesine geçer. Tarihte asıl olan artık E. Schrödinger değil E. Schrödinger’in denklemi, L. Boltzmann değil L. Boltzmann’ın denklemi, A. Borodin değil Borodin’in bestesidir.
Büyük eserler yaratıcılarından kopar ve zaman zaman onlarla çelişirler.
Sanki Schrödinger’in denklemini E. Schrödinger bulmadı; E. Schrödinger, Schrödinger denklemini bulmak için “aracı oldu”.
A. Borodin sanki bütün yaşamını bu besteyi yapmak için geçirdi; sanki A. Borodin, bu bestenin yapılması için bir “araç”tı.
Sanki L. Boltzmann’ın bu dünyadaki anlamı sırf bu denklemdi; gerisi olmasa da olurdu. Sanki “S=k.logW” denkleminin bilinir olması için L. Boltzmann’ın 62 yıl yaşaması gerekiyordu.
Schrödinger’in denklemi varken kim takar Erwin Schrödinger adlı Viyanalı bir akademisyeni; onlardan yüzlercesi vardır.
Boltzmann’ın denkleminin yanında Boltzmann gibi depresif bir fizikçinin ne önemi var; Viyana’da herkes biraz depresiftir.
Borodin’in bestesi olduktan sonra A. Borodin’in kendisinin ne önemi var. Büyük eserler, çoğu kez yaratıcılarını önemsizleştirir.
Schrödinger’in denklemi artık “Schrödinger Denklemi”dir. Boltzmann’ın sabiti artık “Boltzmann Sabiti”dir.
Schrödinger’in denklemi, Boltzmann’ın sabiti, Borodin’in bestesinin yanında E. Schrödinger, L. Bolztmann ya da A. Borodin’in pek bir önemi kalmamıştır. Artık yaratıcıları eserlerini değil eserleri yaratıcılarını tanımlamaktadır.
Bu insanlar artık “denkleminin Schrödinger’i”, “sabitinin Boltzmann’ı”, “bestesinin Borodin’i”dir.
Düşüncenin Arkagürültüsü/Mırıldanmalar kitabından
Kaynaklar
1. https://www.flickr.com/photos/sababa-dan/396970817 (Erişim tarihi: 06. 12. 2021)
2. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Zentralfriedhof_Vienna_-_Boltzmann.JPG (Erişim tarihi: 06. 12. 2021)
3. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Alexander_Borodin_tomb_full_ view,_Tikhvin_Cemetery_St._Petersburg.jpg (Erişim tarihi: 06. 12. 2021
Comments